درباره زمان

زمان امری ساده و واضح است، اما تنها تا زمانی که به آن فکر نکرده ام – آگوستین

هرچند زمان امریست که همه ما با آن آشنایی داریم اما طبیعت واقعی آن یکی از مشکل ساز ترین و رازآلود ترین مسائه است که در طول تاریخ فلسفه دوام آورده است.

ما در اینجا به دو مساله اصلی در مورد زمان میپردازیم، اول: آیا زمان واقعا می گذر؟ دوم: آیا زمان واقعا از آینده به حال و گذشته تغییر می کند؟

مک تاگارت (1866-1925) یک تقسیم بندی مناسب درباره گذر زمان انجام داده است که آن را آ-تئوری و ب-تئوری مینامیم. این دو سری روابط زمانی مختلفی دارند. وقتی ما دو رخداد را با این معیار که چقدر در آینده یا چقدر در گذشته از ما دورند مقایسه می کنیم، در واقع رویکردمان بر اساس آ-تئوری است. در مقابل آن وقتی که از مفاهمیمی مثل قبل تر از، یا بعد تراز استفاده می کنیم رویکردمان ب-تئوریک است:

الف- سزار 2000 سال پیش زندگی میکرد در حالی که ناپلئون تنها200 سال پیش زندگی می کرد.

ب- سزار 1800 سال قبلتر از ناپلئون زندگی میکرد.

گزاره اول مربوط به آ-تئوری و دوم مربوط به ب-تئوری است. این دو نوع گزاره تفاوت های اساسی دارند:

گزاره های ب-تئوریک هیچوقت صدقشان تغییر نمی کند، یا درست هستند یا غلط. در مقابل آن گزاره های آ-تئوریک صدقشان با تغییر زمان، تغییر  می کند. گزاره اولی تا سال 1943 غلط بود وسپس درست می شود،  و در سال 2021 دوباره غلط می شود چونکه ناپلئون آن موقع خیلی بیشتر از 200 سال قبل مرده است! حال جمله ها را محدود میکنیم: